<p style="text-align:justify; text-indent:18pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">Notre proposition na&icirc;t de la rencontre entre deux travaux de recherche.&nbsp;</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:18pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">D&rsquo;un c&ocirc;t&eacute;, des recherches portant sur la g&eacute;n&eacute;ricit&eacute; et la g&eacute;n&eacute;ration des plateformes d&eacute;velopp&eacute;es dans le cadre du projet ANR Collabora<a href="#_ftn1" name="_ftnref1" style="color:#954f72; text-decoration:underline" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span lang="FR" style="font-size:12pt"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">[1]</span></span></span></span></span></span></span></span></span></a>. Ce projet, lancé en avril 2019, vise à &eacute;tudier les plateformes contributives culturelles en tant que dispositifs de m&eacute;diation documentaire permettant la production de connaissances li&eacute;es à des objets culturels en lien avec des institutions. Ces travaux se concentrent sur l&rsquo;observation et l&rsquo;analyse de Content Management Systems (CMS) avec un haut degr&eacute; de g&eacute;n&eacute;ricit&eacute;, adaptables &agrave; un grand nombre d&rsquo;usages et visent une approche op&eacute;rationnelle de l&rsquo;&eacute;tude de ces plateformes.&nbsp;</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:18pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">L&rsquo;&eacute;tude du ph&eacute;nom&egrave;ne de plateformisation dans le domaine culturel montre que celui-ci s&rsquo;effectue selon diff&eacute;rentes modalit&eacute;s, et en particulier &agrave; travers une mont&eacute;e en g&eacute;n&eacute;ricit&eacute; de certaines fonctions, &agrave; la fois de mani&egrave;re interne mais &eacute;galement de mani&egrave;re transverse aux outils (Payeur, Chupin, 2020). Une recomposition s&rsquo;op&egrave;re et certaines fonctions sont r&eacute;-exploit&eacute;es par d&rsquo;autres plateformes ou permettent la r&eacute;-g&eacute;n&eacute;ration et l&rsquo;&eacute;volution interne de la plateforme. La notion de g&eacute;n&eacute;ricit&eacute; s&rsquo;entend ici au sens d&rsquo;abstraction (g&eacute;n&eacute;rique/particulier) mais &eacute;galement au sens d&rsquo;invariant (pattern) ou au sens de r&eacute;exploitable (li&eacute;e &agrave; la g&eacute;n&eacute;ration des plateformes).</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:18pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Ces recherches s&rsquo;int&eacute;ressent &agrave; la mani&egrave;re dont les plateformes g&eacute;n&egrave;rent et structurent la participation dans un registre ouvert englobant travail amateur et professionnel avec pour enjeu la production de connaissances nouvelles &agrave; partir de contenus existants.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:35.4pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">De l&rsquo;autre c&ocirc;t&eacute;, un travail de th&egrave;se au sein de ce m&ecirc;me projet, portant plus sp&eacute;cifiquement sur un corpus d&rsquo;une cinquantaine de plateformes de critique culturelle sur le web, questionne la d&eacute;finition et l&rsquo;&eacute;volution du genre web de la critique culturelle. Ce genre, qui d&eacute;rive du ph&eacute;nom&egrave;ne de num&eacute;risation des pratiques, se manifeste sous plusieurs formes et&nbsp;</span></span></span></span></span></span><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">compte d&eacute;j&agrave; une &eacute;volution dans le temps : blogs individuels (Jeanne-Perrier, 2006), blogs collectifs, forums de discussions, biblioth&egrave;ques 2.0, moteurs de recommandation ou dispositifs contributifs (Severo, Thuillas, 2020) qui semblent en &ecirc;tre la d&eacute;clinaison la plus r&eacute;cente.&nbsp;</span></span><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">L&rsquo;analyse men&eacute;e s&rsquo;appuie &agrave; la fois sur des travaux th&eacute;oriques concernant l&rsquo;&eacute;criture num&eacute;rique&nbsp;: le groupe de s&eacute;miologie des &eacute;crits d&rsquo;&eacute;cran et la notion d&rsquo;architexte (Davallon&nbsp;<i>et al.</i>, 2003) et les travaux de Bruno Bachimont sur intelligibilit&eacute; et rh&eacute;torique de la raison computationnelle notamment (Bachimont, 2000)&nbsp;; et sur des th&eacute;ories g&eacute;n&eacute;riques (</span></span></span></span></span></span><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Maingueneau</span></span><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">, 2013 et Genette&nbsp;<i>et al</i>., 1986).</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:35.4pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">&Agrave; travers une approche info-communicationnelle et rh&eacute;torique permettant la d&eacute;composition des dispositifs dans leur architecture et dans leurs formations discursives sp&eacute;cifiques, leurs formes d&rsquo;expression et d&rsquo;intelligibilit&eacute; (avec un focus particulier sur la figure de la liste et les op&eacute;rations de listage), il s&rsquo;agit de r&eacute;pondre &agrave; des questions sur la capacitation et le d&eacute;veloppement d&rsquo;une litt&eacute;racie des acteurs qui &laquo;&nbsp;&eacute;crivent&nbsp;&raquo; ces plateformes.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:35.4pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">Les deux r&eacute;flexions se rejoignent sur la caract&eacute;risation du genre des plateformes web, sur une approche de l&rsquo;architexte du point de vue de l&rsquo;&eacute;criture et sur l&rsquo;analyse des processus de g&eacute;n&eacute;ration, d&rsquo;&eacute;volution et de standardisation des formes d&rsquo;&eacute;criture num&eacute;rique dans un contexte contributif. Nous visons &agrave; aborder les questions de la litt&eacute;racie et de la rh&eacute;torique &agrave; partir d&rsquo;une analyse des architextes &agrave; un double niveau de l&rsquo;&eacute;criture num&eacute;rique des plateformes observ&eacute;es : l&rsquo;&eacute;criture d&rsquo;interaction avec le logiciel &agrave; partir d&rsquo;un architexte pr&eacute;-structur&eacute; et l&rsquo;&eacute;criture du code au niveau de la conception des CMS &agrave; partir d&rsquo;un langage format&eacute;. Nous analysons &agrave; la fois les pratiques discursives li&eacute;es aux diff&eacute;rentes formes pr&eacute;sent&eacute;es dans les outils eux-m&ecirc;mes, que nous essayons de caract&eacute;riser, et les pratiques li&eacute;es aux caract&eacute;ristiques capacitantes des outils utilis&eacute;s pour construire les plateformes, et g&eacute;n&eacute;rer des outils nouveaux.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:35.4pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">Nous esquissons les contours d&rsquo;un lecteur-contributeur-designer, qui d&eacute;velopperait &agrave; la fois des pratiques relevant de l&rsquo;amateur professionnel ou pro-am (Leadbeater et Miller, 2004) et des pratiques qui rel&egrave;vent du r&ocirc;le du concepteur, rendues possibles par le niveau de g&eacute;n&eacute;ricit&eacute; des outils mobilis&eacute;s et leur int&eacute;gration avec d&rsquo;autres dispositifs existants dans une &laquo;&nbsp;unit&eacute; de devenir&nbsp;&raquo; (Simondon, 1958, p. 20).&nbsp;</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:35.4pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">En ce sens, notre travail se pr&eacute;sente comme une contribution &agrave; la question sur la litt&eacute;racie en milieu num&eacute;rique et voudrait s&rsquo;ins&eacute;rer dans l&rsquo;axe qui questionne les rhétoriques des contenus numériques ou les formes des actions discursives mobilisées via le numérique. Il s&rsquo;agit d&rsquo;interroger les dynamiques de g&eacute;n&eacute;ricisation (un mouvement de soustraction de toute particularit&eacute;, d&rsquo;&eacute;puration, de mobilisation d&rsquo;un prototype auquel pourraient se r&eacute;f&eacute;rer certaines d&eacute;clinaisons particuli&egrave;res) et de g&eacute;n&eacute;ralisation (un mouvement d&rsquo;&eacute;largissement, d&rsquo;extension d&rsquo;une forme &agrave; d&rsquo;autres emplois que ceux d&rsquo;origine) de ces formes et de leurs agencements et les faire travailler dans un souci g&eacute;n&eacute;ratif, d&rsquo;approche op&eacute;rationnelle de l&rsquo;&eacute;criture.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:35.4pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Analyser le num&eacute;rique via l&rsquo;&eacute;criture signifie interroger le ph&eacute;nom&egrave;ne en cours de transposition de la majorit&eacute; de nos pratiques sociales et culturelles dans un environnement num&eacute;rique et en forme &eacute;crite, ici dans le cas sp&eacute;cifique des activit&eacute;s d&rsquo;appr&eacute;ciation, de prescription et de hi&eacute;rarchisation des biens culturels, en probl&eacute;matisant le niveau d&rsquo;acculturation et de maitrise des supports et des m&eacute;dias d&rsquo;&eacute;criture (litt&eacute;racie). Cela signifie &eacute;galement, via l&rsquo;analyse des processus de formation et de circulation des formes sp&eacute;cifiques ainsi que leurs composition et fonctionnement &agrave; l&rsquo;int&eacute;rieur d&rsquo;un genre d&eacute;termin&eacute;, mener une approche op&eacute;rationnelle (Crozat&nbsp;<i>et al.,</i>&nbsp;2011) de conception consciente d&rsquo;un mod&egrave;le de plateforme g&eacute;n&eacute;rative, efficace et adaptable encourageant la production contributive des contenus et l&rsquo;innovation.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:35.4pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">Nous concevons notre travail &agrave; partir d&rsquo;un corpus &eacute;tabli de plateformes contributives de critique culturelle sur le web en diverses phases.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:35.4pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">Une premi&egrave;re phase concerne l&rsquo;observation des CMS et le rep&eacute;rage des formes au sein du corpus distinguant les niveaux de l&rsquo;architecture (disposition des onglets), des formes rh&eacute;toriques simples et des formes rh&eacute;toriques compos&eacute;es. Cette phase s&rsquo;appuie sur les travaux de th&egrave;se en cours et sur les r&eacute;sultats de diff&eacute;rents projets tutor&eacute;s men&eacute;s avec les &eacute;tudiants du Master 2 DEFI &agrave; l&rsquo;Universit&eacute; Paris Nanterre depuis 2018, participant &agrave; l&rsquo;observation des plateformes du point de vue de leur g&eacute;n&eacute;ration et au rep&eacute;rage des formes de l&rsquo;&eacute;criture num&eacute;rique. L&rsquo;observation combine les approches synchronique et diachronique&nbsp;</span></span></span></span></span></span><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">de mani&egrave;re interne aux plateformes, en prenant en compte leur &eacute;volution au fil du temps</span></span><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">&nbsp;et de mani&egrave;re transversale selon une approche transplateformes qui en interroge les recompositions et les possibilit&eacute;s d&rsquo;importation et d&rsquo;exportation (blocs de code exportables)</span></span></span></span></span></span><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:18pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">Une deuxi&egrave;me phase aborde la question du design et de la mise en place de pr&eacute;conisations pour la constitution de prototypes g&eacute;n&eacute;riques pour les plateformes contributives culturelles, et plus particuli&egrave;rement les plateformes permettant une critique culturelle, qui prennent en compte les nouvelles formes d&rsquo;action discursives de l&rsquo;usager.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:18pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">Un retour th&eacute;orique r&eacute;flexif, finalement, concerne la contribution au d&eacute;veloppement d&rsquo;une litt&eacute;racie num&eacute;rique, de l&rsquo;op&eacute;rabilit&eacute; du concept de genre ainsi que sur la d&eacute;finition d&rsquo;un genre (dans le cas sp&eacute;cifique sur la d&eacute;finition du genre du discours critique et son &eacute;volution dans le milieu num&eacute;rique contemporain) et les perspectives de conception d&rsquo;une plateforme multith&eacute;matique sur la base de cette d&eacute;finition g&eacute;n&eacute;rique.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px">&nbsp;</p> <p style="text-align:justify; text-indent:18pt; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><b><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">&Eacute;l&eacute;ments de bibliographie&nbsp;:</span></span></b></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Bachimont, B. (2000). &quot;L&#39;intelligence artificielle comme &eacute;criture dynamique : de la raison graphique &agrave; la raison computationnelle&quot; In J. Petitot &amp; P. Fabbri (Eds.), Au nom du sens (p. 290-319), Grasset.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Candel E., Jeanne-Perrier V., Souchier E. (2012). &laquo;&nbsp;Petites formes, grands desseins. D&rsquo;une grammaire des énoncés éditoriaux à la standardisation des écritures&nbsp;&raquo;, in: &laquo;&nbsp;L&rsquo;économie des écritures sur le web&nbsp;&raquo;, dir. Jean Davallon, Hermès-Lavoisier, p. 165-201.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="color:black"><span style="background-color:white"><span style="background-position:initial initial"><span style="background-repeat:initial initial">Crozat, S., Bachimont, B., Cailleau, I., Bouchardon, S. &amp; Gaillard, L. (2011). &laquo;&nbsp;&Eacute;l&eacute;ments pour une th&eacute;orie op&eacute;rationnelle de l&#39;&eacute;criture num&eacute;rique&nbsp;&raquo;,&nbsp;</span></span></span></span></span></span><a href="https://www.cairn.info/revue-document-numerique.htm" style="color:#954f72; text-decoration:underline"><i><span style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="text-decoration:none">Document num&eacute;rique</span></span></span></i></a><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">,&nbsp;</span></span><a href="https://www.cairn.info/revue-document-numerique-2011-3.htm" style="color:#954f72; text-decoration:underline"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica"><span style="text-decoration:none">2011/3 (Vol. 14)</span></span></span></a><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">, p. 9-33.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Davallon, J., Despret-Lonnet, M., Jeanneret, Y., Le Marec, J., Souchier, E. (2003).&nbsp;<i>Lire, &eacute;crire, r&eacute;crire : Objets, signes et pratiques des m&eacute;dias informatis&eacute;s</i>. Nouvelle &eacute;dition [en ligne]. Paris : &Eacute;ditions de la Biblioth&egrave;que publique d&rsquo;information, 2003 (g&eacute;n&eacute;r&eacute; le 02 f&eacute;vrier 2021). Disponible sur Internet : . ISBN : 9782842461621. DOI :&nbsp;</span></span><a href="https://doi.org/10.4000/books.bibpompidou.394" style="color:#954f72; text-decoration:underline"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">https://doi.org/10.4000/books.bibpompidou.394</span></span></a><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Genette, G.&nbsp;<i>et al</i>. (1986),&nbsp;<i>Th&eacute;orie des genres</i>, Paris, Seuil, Points Litt&eacute;rature, 181.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Jeanne-Perrier, V. (2006). &laquo;&nbsp;Des outils d&#39;&eacute;criture aux pouvoirs exorbitants ?&nbsp;&raquo;.&nbsp;</span></span><i><span lang="EN-US" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">R&eacute;seaux</span></span></i><span lang="EN-US" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">, vol. no 137, no. 3.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="EN-US" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Leadbeater, C. Millet, P. (2004).&nbsp;<i>The Pro-Am Revolution: How Enthousiasts are changing our Economy and Society</i>, Londres, Demos.&nbsp;</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Maingueneau, D. (2013). &laquo; Chapitre 4 - Genres de discours et web : existe-t-il des genres web ? &raquo;, in:&nbsp;<i>Manuel d&rsquo;analyse du web en Sciences Humaines et Sociales</i>, dir. Barats Christine. Armand Colin, pp. 74-98.&nbsp;</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Payeur, C., Chupin, L. (2020). &laquo;&nbsp;G&eacute;n&eacute;ration et g&eacute;n&eacute;ricit&eacute; des plateformes de valorisation participative du patrimoine num&eacute;ris&eacute;&nbsp;&raquo;, in actes du colloque &laquo;&nbsp;La fabrique de la participation culturelle. Plateformes num&eacute;riques et enjeux d&eacute;mocratiques&nbsp;&raquo;, dir. Marta Severo, 4&egrave;me trimestre 2020.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Severo, M., Thuillas, O. (2020). &laquo;&nbsp;Plates-formes collaboratives : la nouvelle &egrave;re de la participation culturelle ?&nbsp;&raquo;, NectArt, n. 11, p. 120-130.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="FR" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Simondon, G. (1958).&nbsp;<i>Du mode d&rsquo;existence des objets techniques</i>, Aubier Philosophie, 1989&nbsp;(1re&nbsp;&eacute;d.&nbsp;1958).</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <p style="text-align:justify; text-indent:0cm; -webkit-text-stroke-width:0px"><span style="font-size:medium"><span style="line-height:24px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span lang="EN-US" style="line-height:24px"><span style="font-family:Helvetica">Zittrain, J. (2008).&nbsp;<i>Generativity: The Future of the Internet-And How to Stop It</i>, Yale University Press.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> <div style="text-align:start; text-indent:0px; -webkit-text-stroke-width:0px"> <p>&nbsp;</p> <hr align="left" size="1" width="33%" /> <div id="ftn1"> <p class="MsoFootnoteText" style="text-align:justify; text-indent:18pt"><span style="caret-color:#000000"><span style="color:#000000"><span style="font-style:normal"><span style="font-variant-caps:normal"><span style="font-weight:normal"><span style="letter-spacing:normal"><span style="orphans:auto"><span style="text-transform:none"><span style="white-space:normal"><span style="widows:auto"><span style="word-spacing:0px"><span style="-webkit-text-size-adjust:auto"><span style="text-decoration:none"><span style="font-size:10pt"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif"><a href="applewebdata://D4BD8E5E-ABB2-4E93-9863-773D55643077#_ftnref1" name="_ftn1" style="color:#954f72; text-decoration:underline" title=""><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span class="MsoFootnoteReference" style="vertical-align:super"><span lang="FR" style="font-size:10pt"><span style="line-height:20px"><span style="font-family:&quot;Times New Roman&quot;, serif">[1]</span></span></span></span></span></a>&nbsp;Site Internet du projet disponible &agrave; l&rsquo;adresse suivante&nbsp;:&nbsp;<a href="https://anr-collabora.parisnanterre.fr/" style="color:#954f72; text-decoration:underline">https://anr-collabora.parisnanterre.fr/</a>&nbsp;(consult&eacute;e le 4 mars 2022).</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></p> </div> </div>